งานเครื่องแขวนดอกไม้สด หรือเครื่องแขวนไทย เป็นงานประดิษฐ์ที่ทำขึ้นเพื่อใช้ในการประดับตกแต่งอาคาร สถานที่ หรือสิ่งเคารพบูชา มักจะมีรูปร่างเป็นช่อหรือพวงที่เกิดจากการนำดอกไม้เล็กๆ มาถักร้อยรวมกันด้วยเส้นด้าย ประดิษฐ์เป็นเส้นสาย เป็นลวดลาย หรือเป็นตาข่ายแบบต่างๆ เครื่องแขวนดอกไม้สดมี 2 ประเภท คือ แบบสองมิติ และแบบสามมิติ
มีข้อสันนิษฐานว่างานเครื่องแขวนดอกไม้สดน่าจะมีความเกี่ยวพันกับลวดลายพวงดอกไม้ที่ปรากฏอยู่ตามโบราณสถานต่างๆ เช่น ลายปูนปั้นประดับผนัง ลายบนทับหลัง หรือลวดลายประดับสถูปเจดีย์ เป็นต้น แต่ไม่ว่าอย่างไรก็มีจุดประสงค์ในการสร้างสรรค์เพื่อประดับตกแต่งเช่นเดียวกัน
งานเครื่องแขวนดอกไม้สดเป็นงานศิลปะที่มีมาตั้งแต่สมัยอยุธยา และได้รับการฟื้นฟูในสมัยรัตนโกสินทร์ บุคคลสำคัญในวงการงานดอกไม้ในยุคนั้น คือ เจ้าจอมมารดาตานี เจ้าจอมในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช พระองค์ทรงชำนาญในเชิงช่างดอกไม้ ทรงได้ถวายงานและถ่ายทอดวิชาต่อมาเรื่อยๆ
จนถึงรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเป็นยุคที่งานเครื่องแขวนและงานประดิษฐ์ดอกไม้สดต่างๆ ได้รับความนิยมและเจริญอย่างสูงสุด เมื่อมีพระราชพิธีต่างๆ ก็จะมีการจัดประกวดฝีมือทำเครื่องแขวนกันเป็นกิจจะลักษณะ บุคคลที่โดดเด่นในยุคนี้ คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมาวดีศรีรัตนราชธิดา กรมหลวงสมรรัตนสิริเชษฐ์ พระเชษฐภคินีในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงมีพระปรีชาในการประดิษฐ์งานเครื่องแขวนดอกไม้สดเป็นอย่างยิ่ง เมื่อมีงานพระราชพิธีสำคัญ พระองค์ก็จะทรงประดิษฐ์เครื่องแขวนดอกไม้สดไปประดับอยู่เสมอ
นอกจากนี้ในราชสำนักฝ่ายในตำหนักต่างๆ ก็จะมีบาทบริจาริกาคอยถวายงานจำนวนมาก เจ้านายฝ่ายในจึงมุ่งมั่นที่จะประดิษฐ์งานเครื่องแขวนและงานดอกไม้สดต่างๆ ไปถวายพระเจ้าแผ่นดินอยู่เสมอ บางครั้งก็ใช้ถวายเป็นพุทธบูชาแด่พระพุทธรูปสำคัญ หรือใช้ประดับตามพระที่นั่งองค์ต่างๆ
งานเครื่องแขวนดอกไม้สดจึงได้รับการพัฒนามาเรื่อยๆ ตามยุคตามสมัย รวมทั้งมีการผสมผสานทางวัฒนธรรมในช่วงที่ไทยได้รับอิทธิพลจากวัฒนธรรมต่างชาติด้วย งานเครื่องแขวนดอกไม้สดมีหลายรูปแบบ เช่น ตาข่ายหน้าช้าง พัดหน้านาง พัดจามร กลิ่นจระเข้ พู่กลิ่น บันไดแก้ว บันไดเงิน บันไดทอง กลิ่นจีน วิมานแท่น วิมานพระอินทร์ กลิ่นตะแคง โคมกระเช้าดุสิต โคมกระเช้าหน้านาง โคมฝรั่ง โคมจีน กลิ่นคว่ำ ระย้าทรงเครื่อง พวงกลาง พวงแก้ว กระเช้าทิพย์มาลี ระย้าน้อย โคมหวด กระเช้าสีดา เป็นต้น
งานเครื่องแขวนดอกไม้สดแต่ละรูปแบบล้วนมีความงดงาม เป็นหัตถศิลป์วิจิตรของไทย เป็นงานศิลป์อีกแขนงหนึ่งที่สร้างเอกลักษณ์ให้กับประเทศไทย และได้สืบทอดภูมิปัญญามาอย่างต่อเนื่อง ถือเป็นอีกหนึ่งสิ่งที่เราควรรักษาไว้ค่ะ
order
