ทุกวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 เป็นวันสำคัญทางพุทธศาสนาที่เรียกกันว่า "วันอาสาฬหบูชา" เป็นวันที่พระพุทธองค์ทรงแสดงธรรมเทศนาเป็นครั้งแรก ซึ่งผู้โชคดีที่ได้ฟังพระธรรมครั้งนั้นก็คือเหล่าปัญจวัคคีย์ทั้ง 5 ณ มฤคทายวัน เมืองพาราณสี ในประเทศอินเดีย
ใจความสำคัญของการแสดงปฐมเทศนาครั้งนั้นคือหลักธรรมที่ดีต่อการดำเนินชีวิต 2 ประการ หลักธรรมแรกเรียกว่า มัชฌิมาปฏิปทาหรือทางสายกลาง หมายถึง การมองหาข้อปฏิบัติที่เป็นกลาง ถูกต้อง และเหมาะสมที่สุด ที่จะทำให้บรรลุจุดหมายได้ ไม่ใช่การเอียงไปทางใดทางหนึ่ง ซึ่งในที่นี้หมายถึงการหมกมุ่นในความสุขทางกาย และการสร้างความลำบากในการดำเนินชีวิตอย่างเลื่อนลอย ดังนั้นการที่จะเข้าสู่ทางสายกลางได้ คือจะต้องปฏิบัติตามหลักมรรคมีองค์ 8 ได้แก่
1. สัมมาทิฏฐิ คือ เห็นชอบ หมายถึง รู้เข้าใจถูกต้อง เห็นตามที่เป็นจริง
2. สัมมาสังกัปปะ คือ ดำริชอบ หมายถึง คิดสุจริตตั้งใจทำสิ่งที่ดีงาม
3. สัมมาวาจา คือ เจรจาชอบ หมายถึง กล่าวคำสุจริต
4. สัมมากัมมันตะ คือ กระทำชอบ หมายถึง ทำการที่สุจริต
5. สัมมาอาชีวะ คือ อาชีพชอบ หมายถึง ประกอบอาชีพสุจริต
6. สัมมาวายามะ คือ พยายามชอบ หมายถึง เพียรละชั่ว บำเพ็ญดี
7. สัมมาสติ คือ ระลึกชอบ หมายถึง ทำการด้วยจิตสำนึกเสมอ
8. สัมมาสมาธิ คือ ตั้งจิตมั่นชอบ หมายถึง คุมจิตให้แน่วแน่มั่นคง ไม่ฟุ้งซ่าน
มาถึงหลักธรรมที่ 2 คือ อริยสัจ 4 ซึ่งหมายถึง ความจริงอันประเสริฐของอริยะ หรือบุคคลที่ห่างไกลจากกิเลส แบ่งออกเป็น 4 ประการ ได้แก่
1. ทุกข์ คือ ปัญหาทั้งหลายที่เกิดขึ้น
2. สมุทัย คือ สาเหตุของปัญหา หรือเหตุแห่งทุกข์
3. นิโรธ คือ การดับทุกข์ ดำเนินชีวิตด้วยการใช้ปัญญา
4. มรรค คือ วิธีการแก้ปัญหา ซึ่งก็คือ มรรคมีองค์ 8 ที่กล่าวไปแล้วด้านบน
หลังจากที่พระพุทธองค์แสดงปฐมเทศนาจบ ผลที่เกิดขึ้นก็คือ หัวหน้าปัญจวัคคีย์ที่มีชื่อว่าโกณฑัญญะเกิดดวงตาเห็นธรรม เข้าใจธรรมนั้นชัดเจนจนบรรลุเป็นโสดาบัน จึงได้ขอบรรพชาเป็นพระภิกษุสาวกรูปแรกในพระพุทธศาสนา โดยได้ชื่อว่า พระอัญญาโกณฑัญญะ