พระพิฆเนศ หรือพระพิฆเนศวร หรือพระคเณศ เป็นชื่อของเทพเจ้าองค์หนึ่งในศาสนาฮินดู ผู้คนนับถือกันว่าเป็นเทพเจ้าแห่งความรู้ เป็นเทพเจ้าผู้มีปัญญาเป็นเลิศ ปราดเปรื่องในศิลปวิทยาทุกแขนง และเป็นผู้เอาชนะปัญหาอุปสรรคความขัดข้องทั้งปวงได้ ด้วยเหตุนี้พระพิฆเนศจึงเป็นเทพเจ้าที่มีผู้คนนับถือบูชาเป็นอย่างมาก

          พระพิฆเนศมีรูปกายเป็นมนุษย์ผู้ชาย อ้วน เตี้ย ท้องพลุ้ย มีเศียรเป็นช้าง มีงาข้างเดียว มีพระกรสี่กร พระหัตถ์สี่หัตถ์ มีหนูเป็นสัตว์พาหนะและสหาย

          ในตอนแรก พระพิฆเนศไม่ได้มีเศียรเป็นช้าง พระองค์เป็นเด็กผู้ชายที่พระแม่ปารวตีหรือพระแม่อุมาเทวีเสกขึ้นมาเพื่อเป็นพระโอรส ให้อยู่เป็นเพื่อนในตอนที่พระศิวะไปบำเพ็ญสมาธิเป็นเวลานาน แต่พระศิวะไม่ทราบว่าเด็กชายคนนี้คือพระโอรสที่พระแม่อุมาเสกขึ้นมา เมื่อกลับมาเจอเด็กชายขวางทาง ไม่ยอมให้เข้าไปข้างใน พระศิวะจึงทรงพิโรธจนเกิดการต่อสู้กัน และในที่สุดพระพิฆเนศก็ถูกตรีศูลของพระศิวะตัดศีรษะขาดหายไปและสิ้นใจตาย เมื่อพระแม่อุมามาพบจึงเกิดความโศกเศร้า และตัดพ้อที่พระศิวะฆ่าพระโอรสของพระนาง 

          เมื่อพระศิวะทราบความจริงว่าเด็กชายคนนี้คือพระโอรสที่พระอุมาเสกขึ้นมา พระองค์จึงพยายามชุบชีวิตเด็กชายให้ฟื้นคืน แต่ศีรษะของเด็กชายหายไปแล้ว จึงต้องรีบหาศีรษะอื่นมาต่อแทน สุดท้ายจึงได้ตัดเอาศีรษะช้างตัวหนึ่งมาต่อแทนให้ และเด็กชายก็ฟื้นคืนชีพขึ้นมาโดยมีศีรษะเป็นช้าง มีร่างกายเป็นคน และด้วยความรู้สึกผิด พระศิวะจึงขนานนามให้ว่า "พระพิฆเนศ" พร้อมยกย่องให้เป็นเทพสูงสุดองค์หนึ่ง

          ทั้งหมดที่เล่ามาคือตำนานกำเนิดพระพิฆเนศค่ะ สำหรับในประเทศไทยก็มีหลักฐานการค้นพบองค์พระพิฆเนศเก่าแก่ในจังหวัดปราจีนบุรี โดยมีอายุอยู่ในสมัยที่ขอมเรืองอำนาจในดินแดนสุวรรณภูมิ ซึ่งแสดงให้เห็นว่าผู้คนเคารพบูชาพระพิฆเนศมาช้านานแล้ว

          ในปัจจุบันคนไทยเคารพบูชาพระพิฆเนศกันอย่างกว้างขวางนะคะ เคารพนับถือในฐานะเทพแห่งศิลปวิทยาการทั้งปวง เป็นเทพพระองค์แรกที่ต้องบูชาก่อนเริ่มพิธีใดๆ รวมทั้งหน่วยงานราชการกรมศิลปากรและมหาวิทยาลัยศิลปากรก็ได้ถือเอาพระพิฆเนศเป็นสัญลักษณ์ด้วยค่ะ