"กลุ่มชนร่อนเร่ที่ใช้ชีวิตอยู่ในบริเวณทะเลอันดามัน ชนกลุ่มนี้มีชีวิตส่วนใหญ่อยู่ในท้องทะเล มีเรือเป็นทั้งบ้านและพาหนะในการเดินทาง เป็นกลุ่มชนที่ผู้ชายต้องทำงานหนักกว่าผู้หญิง" นี่คือนิยามเบื้องต้นของกลุ่มชนที่เราเรียกพวกเขาว่า "ชาวเล" หรือ "ยิปซีทะเล"
ทำไมคนบนพื้นแผ่นดินใหญ่อย่างเราๆ จึงเรียกคนกลุ่มนี้ว่า "ชาวเล" หรือ "ยิปซีทะเล" คำตอบสำคัญอยู่ที่ "ทะเล" เพราะคนกลุ่มนี้ใช้ชีวิตอยู่บนท้องทะเล ทุกอย่างในชีวิตล้วนถูกผูกพันไว้กับทะเลทั้งสิ้น ดังนั้นคนกลุ่มนี้จึงได้ชื่อจากคนบนพื้นแผ่นดินใหญ่ว่า "ชาวเล" "ยิปซีทะเล" หรือแปลง่ายๆ ว่า "คนทะเล"
ชาวเลในประเทศไทยมีด้วยกัน 3 กลุ่มใหญ่ๆ คือ กลุ่มมอแกน กลุ่มมอแกลน และกลุ่มอูรักลาโว้ย แต่ละกลุ่มจะมีพื้นที่อาศัยและรายละเอียดวิถีชีวิตแตกต่างกันไป
กลุ่มมอแกน แบ่งย่อยออกเป็น มอแกนปูลาที่ลอยเรืออยู่ตามเกาะมะริด ชายฝั่งของพม่า ลงมาถึงเกาะในจ.ระนอง หมู่เกาะสุรินทร์และสิมิลัน จ.พังงา กับอีกกลุ่มหนึ่งคือมอแกนตามับที่อาศัยอยู่ในเกาะพระทอง จ.พังงา ชายฝั่งของอ.ตะกั่วป่าและอ.ท้ายเหมือง จ.พังงา ไปจนถึงอ.ถลาง จ.ภูเก็ต
กลุ่มมอแกลน ใช้ชีวิตอยู่ในบริเวณแหลมหลา จ.ภูเก็ต อ.ท้ายเหมืองและอ.ตะกั่วป่า จ.พังงา
กลุ่มอูรักลาโว้ย ร่อนเร่อยู่ในเกาะสิเหร่ หาดราไวย์ แหลมหลา บ้านเหนือ บ้านสะป่า จ.ภูเก็ต เกาะพีพีดอน เกาะลันตาใหญ่ จ.กระบี่ เกาะอาดัง เกาะหลีเป๊ะ เกาะราวี จ.สตูล และบางส่วนในเกาะลิบง จ.ตรัง
ชาวเลชอบการใช้ชีวิตแบบรวมกลุ่ม ตั้งหมู่บ้านอยู่กลางทะเล เป็นครอบครัวใหญ่ มีหัวหน้ากลุ่มเป็นผู้ชำนาญการเดินเรือ ลอยเรือย้ายถิ่นไปหาอาหารและทำประมงตามที่ต่างๆ แบบชั่วคราว ย้ายไปตามการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล หรือย้ายหนีภัยธรรมชาติ ชาวเลรู้จักและคุ้นเคยกับทะเลเป็นอย่างดี เมื่อใดที่ทะเลมีความผิดปกติ ชาวเลก็จะรับรู้และเอาตัวรอดได้เสมอ มันคือสัญชาตญาณของชาวเล และสิ่งนี้ทำให้ทะเลคือบ้านที่ปลอดภัยที่สุดของชาวเล
ชาวเลไม่มีศาสนา แต่มีความเชื่อเรื่องผีและวิญญาณ สำหรับชาวเล ผีคือผู้ควบคุมโชคชะตา ดังนั้นชาวเลจึงมีหมอผีประจำกลุ่มเป็นผู้ประกอบพิธีกรรม ชาวเลมีประเพณีเป็นของตัวเอง แม้ในปัจจุบันจะซึมซับวัฒนธรรมไทยมากขึ้น แต่ก็ยังคงรักษาเอกลักษณ์ของตนเองไว้ได้อย่างดีเหมือนเดิม
ทั้งหมดนี้คือเรื่องราวของคนทะเล ที่เราๆ เรียกพวกเขาว่า "ชาวเล" หรือ "ยิปซีทะเล" ชาติพันธุ์ที่คุ้นเคยกับท้องทะเลเป็นอย่างดีค่ะ
order
