ในช่วงเดือนเมษายนของทุกปีคือช่วงเวลาที่สำคัญของชาวบุรีรัมย์ เพราะเป็นช่วงเวลาแห่งการขึ้นเขาพนมรุ้ง หรือที่รู้จักกันในชื่อ "ปราสาทพนมรุ้ง" ปราสาทหินเก่าแก่ที่มีอายุร่วมพันปี

          ปราสาทหินพนมรุ้งเป็นศาสนสถานในศาสนาพราหมณ์ ตั้งอยู่บนเขาพนมรุ้งซึ่งเป็นภูเขาไฟที่ดับแล้ว ปราสาทพนมรุ้งถูกสร้างขึ้นเพื่อถวายแด่พระศิวะ หนึ่งในเทพเจ้าสูงสุดของศาสนาพราหมณ์ ปราสาทหินพนมรุ้งมีรูปร่างตามอย่างศิลปะขอมโบราณ จัดเป็นโบราณสถานที่สำคัญและมีความงดงามมากแห่งหนึ่งในประเทศไทย

          และความพิเศษอีกประการหนึ่งของปราสาทหินพนมรุ้งก็คือ ปรากฏการณ์พระอาทิตย์ฉายแสงผ่านบานประตู 15 ช่อง ซึ่งจะเกิดขึ้นเพียงปีละ 4 ครั้งเท่านั้น โดยปรากฏการณ์พิเศษนี้ได้กลายเป็นความเชื่อที่ว่า แสงที่ส่องลอดออกมาคือแสงแห่งสิริมงคลในการเริ่มต้นดำเนินชีวิตในวันใหม่ นี่จึงกลายเป็นอีกหนึ่งเหตุผลของการจัดงานประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้งทุกปี

          สำหรับการจัดงานประเพณีขึ้นเขาพนมรุ้งครั้งแรกนั้นจัดขึ้นเมื่อวันเพ็ญขึ้น 15 ค่ำ เดือน 5 พ.ศ. 2481 และจะจัดขึ้นทุกวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 5 ของทุกปี ซึ่งในปีนี้ก็ตรงกับวันที่ 21 เมษายนนั่นเอง โดยในงานจะมีกิจกรรมที่สำคัญ เช่น มีการสักการะเจ้าที่ขุนเขาพนมรุ้ง 4 แห่ง มีพิธีบวงสรวงองค์พระศิวะเทพแห่งขุนเขาพนมรุ้ง มีพิธีสวดมนต์ พิธีนิตยศิวาราตรี ทำบุญปิดทองพระพุทธบาทจำลอง รวมทั้งมีการจัดขบวนแห่ขึ้นเขาพนมรุ้งเพื่อจำลองเรื่องราวขบวนเสด็จของพระนางภูปตินลักษมีเทวี ซึ่งเป็นเรื่องเล่าและเป็นความเชื่อของชาวบ้านมาแต่โบราณ

          ที่สำคัญที่สุดสำหรับประเพณีนี้คือ การชมปรากฏการณ์พระอาทิตย์ตก ฉายแสงผ่านบานประตูทั้ง 15 ช่อง ซึ่งเป็นสิ่งดึงดูดให้ผู้คนมาเที่ยวชมงานประเพณีและตัวปราสาทพนมรุ้งมากขึ้นทุกปี และนี่คือหนึ่งประเพณีที่ควรค่าต่อการอนุรักษ์ของจังหวัดบุรีรัมย์ค่ะ