ประเพณีบุญผะเหวดหรือบุญมหาชาติ เป็นหนึ่งในประเพณีฮีตสิบสองของชาวอีสาน โดยเป็นประเพณีการทำบุญในเดือน 4 หรือเดือนมีนาคม จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ปีละ 1 ครั้ง และถือเป็นประเพณีที่มีชื่อเสียงประจำจังหวัดร้อยเอ็ด โดยจะจัดขึ้นในช่วงต้นเดือนมีนาคมของทุกปี
ชื่อประเพณีบุญผะเหวดมีความหมายมาจากคำว่า "พระเวส" หรือพระเวสสันดร ซึ่งมีความเกี่ยวข้องกับเนื้อเรื่องในการเทศน์มหาชาติ และเป็นเหตุผลที่ทำให้ประเพณีบุญผะเหวดมีชื่อเรียกอีกอย่างหนึ่งว่า "บุญมหาชาติ" นั่นเอง ในงานประเพณีบุญผะเหวดจะมีการเทศน์มหาชาติทั้งหมด 13 กัณฑ์ ซึ่งเป็นเรื่องราวของพระเวสสันดรชาดก โดยมีความเชื่อกันว่าผู้ใดได้ฟังเทศน์ครบทุกกัณฑ์ในวันเดียว และบำเพ็ญคุณความดีจะได้อานิสงส์ไปเกิดในภพหน้า
งานบุญผะเหวดในจังหวัดร้อยเอ็ดจะจัดขึ้นในช่วงสัปดาห์แรกของเดือนมีนาคม โดยจะมีการจัดเตรียมตกแต่งศาลาหรือสถานที่ที่จะทำบุญ จัดเตรียมเครื่องสักการะ ดอกไม้ ธูป เทียน ข้าวตอก มีการตั้งธงใหญ่ไว้แปดทิศ มีศาลเล็กๆ และเครื่องคาวหวานสำหรับผี เปรต และวิญญาณเร่ร่อน มีการแขวนผ้าผะเหวดรอบศาลาการเปรียญ เป็นเรื่องราวของพระเวสสันดรตั้งแต่กัณฑ์ที่ 1 ถึงกัณฑ์สุดท้าย
นอกจากพิธีกรรมแล้วยังมีความเชื่อสำคัญของงานบุญผะเหวด โดยเชื่อกันว่าในงานบุญผะเหวดจะมีการอัญเชิญพระอุปคุตมาปกป้องคุ้มครอง ไม่ให้เกิดเหตุเภทภัยอันตรายทั้งปวง รวมทั้งให้โชคลาภแก่พุทธศาสนิกชนที่มาร่วมงานบุญผะเหวดด้วย เพราะเหตุนี้ในงานบุญผะเหวดจึงมีการแห่พระอุปคุตด้วยนั่นเอง
โดยรวมแล้วสาระสำคัญของงานบุญผะเหวดหรืองานบุญมหาชาติ คือต้องการให้พุทธศาสนิกชนร่วมกันบำเพ็ญบุญ ร่วมกันทำความดี สละความเห็นแก่ตัวเพื่อผลประโยชน์ส่วนรวม และถือเป็นการอนุรักษ์สืบทอดวัฒนธรรมประเพณีของชุมชนต่อไปอีกด้วย