สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก ทรงเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์ที่ 19 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ สถิต ณ วัดบวรนิเวศราชวรวิหาร ทรงดำรงตำแหน่งสมเด็จพระสังฆราชตั้งแต่ปีพ.ศ. 2532 ในรัชกาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช

            สมเด็จพระญาณสังวรทรงเป็นสมเด็จพระสังฆราชที่มีพระชันษามากกว่าสมเด็จพระสังฆราชทุกพระองค์ในอดีต และทรงเป็นสมเด็จพระสังฆราชพระองค์แรกของไทยที่มีพระชันษายืนยาวถึง 100 ปี

            สมเด็จพระญาณสังวรทรงมีพระนามเดิมว่า "เจริญ คชวัตร" ประสูติเมื่อวันที่ 3 ตุลาคม พ.ศ. 2456 พระองค์เป็นบุตรคนโต และมีน้องชาย 2 คน เมื่อพระองค์เรียนจบชั้นประถม 5 ก็ทรงบรรพชาเป็นสามเณรที่วัดเทวสังฆาราม และไปศึกษาพระปริยัติธรรมที่วัดเสน่หา ต่อมาได้เข้ามาฝากตัวเป็นศิษย์กับสมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ เจ้าอาวาสวัดบวรนิเวศ เพื่ออยู่ศึกษาพระธรรมด้วย โดยพระองค์ทรงได้รับพระราชทานนามฉายาว่า "สุวฑฒโน" ซึ่งมีความหมายว่า "ผู้เจริญดี"

            ต่อมาพระองค์ได้ทรงอุปสมบทเป็นพระภิกษุในธรรมยุติกนิกายที่วัดบวรนิเวศ โดยมีสมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ เป็นพระอุปัชฌาย์ จากนั้นทรงศึกษาพระธรรมวินัยเรื่อยมาจนสอบได้เปรียญธรรม 9 พระองค์จึงเริ่มทรงงานกับคณะสงฆ์ โดยทรงเคยเป็นผู้อำนวยการศึกษาสำนักเรียนวัดบวรนิเวศ เป็นกรรมการสภาการศึกษาและอาจารย์ของมหาวิทยาลัยมหามกุฏราชวิทยาลัย และทรงเป็นเลขานุการในสมเด็จพระสังฆราชเจ้าอีกด้วย

            เมื่อมีพระชันษาได้ 34 ปี ก็ทรงได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นสามัญที่ "พระโศภณคณาภรณ์" และต่อมาในปีพ.ศ. 2499 ก็ทรงได้เลื่อนสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ "พระธรรมวราภรณ์" ต่อมาในปีพ.ศ. 2515 พระองค์ทรงได้รับพระราชทานสถาปนาเป็นสมเด็จพระราชาคณะที่ "สมเด็จพระญาณสังวร" ซึ่งเป็นตำแหน่งพิเศษสำหรับพระเถระผู้ทรงคุณทางวิปัสสนาธุระเท่านั้น จากนั้นในปีพ.ศ. 2532 พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงโปรดเกล้าฯ สถาปนาพระองค์ขึ้นเป็นสมเด็จพระสังฆราช โดยใช้ราชทินนามว่า "สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปรินายก"

            ต่อมาในปีพ.ศ. 2556 พระองค์ทรงสิ้นพระชนม์เนื่องจากติดเชื้อในกระแสพระโลหิตเมื่อวันที่ 24 ตุลาคม โดยจะมีพระราชพิธีพระราชทานเพลิงพระศพสมเด็จพระสังฆราชในวันที่ 16 ธันวาคม พ.ศ. 2558 นี้ ซึ่งจะมีการเคลื่อนขบวนพระโกศจากวัดบวรนิเวศราชวรวิหารไปยังพระเมรุวัดเทพศิรินทราวาส เพื่อเป็นการถวายความอาลัยต่อพระองค์เป็นครั้งสุดท้าย

ขอบคุณข้อมูลและภาพประกอบจาก www.sangharaja.org และ www.dhammajak.net