"...เมื่ออายุ 5 ขวบ มีลิง เอากล้วยไปให้ มันเคี้ยว เคี้ยว แล้วใส่ในแก้มลิง ตกลง "โครงการแก้มลิง" นี้มีที่เกิดเมื่อเราอายุ 5 ขวบ ก็นี่เป็นเวลา 63 ปีมาแล้ว ลิงสมัยโน้นลิงโบราณ เขาก็มีแก้มลิงแล้ว เขาเคี้ยว แล้วเอาเข้าไปเก็บในแก้ม น้ำท่วมลงมา ถ้าไม่ทำโครงการแก้มลิง เพื่อที่จะเอาน้ำนี้ไปเก็บไว้..." พระราชดำรัสในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เมื่อวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2538

            โครงการแก้มลิงเป็นแนวคิดในพระราชดำริของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเพื่อแก้ปัญหาอุทกภัย เนื่องจากพระองค์ทรงตระหนักถึงความรุนแรงของอุทกภัยที่เกิดขึ้นในกรุงเทพมหานครเมื่อปี พ.ศ. 2538 พระองค์จึงทรงมีพระราชดำริ "โครงการแก้มลิง" ขึ้นเมื่อวันที่ 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2538 โดยให้จัดหาสถานที่เก็บกักน้ำตามจุดต่างๆ ในกรุงเทพมหานคร เพื่อรองรับน้ำฝนไว้ชั่วคราว และเมื่อถึงเวลาที่คลองพอจะระบายน้ำได้จึงค่อยระบายน้ำจากส่วนที่กักเก็บน้ำออกไป จึงจะสามารถลดปัญหาน้ำท่วมได้

            โดยสภาพพื้นที่ของกรุงเทพมหานครมีลักษณะเป็นพื้นที่ลุ่มต่ำ เมื่อเกิดภาวะน้ำท่วมจึงระบายน้ำออกจากพื้นที่ได้ช้า รวมทั้งคูคลองจำนวนมากก็มีความลาดเท น้ำตื้นเขิน และมีวัชพืชปกคลุมกีดขวางทางน้ำไหล จึงทำให้เกิดน้ำท่วมขังในกรุงเทพมหานครเป็นเวลานาน เพราะสาเหตุนี้ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงได้พระราชทานแนวพระราชดำริโครงการแก้มลิงเพื่อใช้แก้ปัญหาน้ำท่วมในพื้นที่กรุงเทพมหานคร

            ซึ่งแนวคิดของโครงการแก้มลิงนี้เกิดจากการที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำริถึงลิงที่อมกล้วยไว้ในกระพุ้งแก้มได้คราวละมากๆ โดยทรงมีพระราชกระแสอธิบายว่าลิงโดยทั่วไปถ้าเราส่งกล้วยให้ ลิงจะรีบปอกเปลือกเอาเข้าปากเคี้ยว แล้วนำไปเก็บไว้ที่แก้มก่อน ลิงจะทำอย่างนั้นจนกล้วยหมดหวีหรือเต็มกระพุ้งแก้ม จากนั้นจะค่อยๆ นำออกมาเคี้ยวและกลืนกินภายหลัง ด้วยแนวพระราชดำรินี้จึงเกิดเป็นโครงการแก้มลิงขึ้น เพื่อสร้างพื้นที่กักเก็บน้ำไว้รอการระบายและนำไปใช้ประโยชน์ในภายหลังนั่นเอง

            นอกจากโครงการแก้มลิงจะช่วยระบายน้ำและลดความรุนแรงของปัญหาน้ำท่วมแล้ว ยังเป็นการช่วยอนุรักษ์น้ำและสิ่งแวดล้อมอีกด้วย โดยน้ำที่ถูกกักเก็บไว้เมื่อถูกระบายลงสู่คูคลองก็จะทำให้น้ำเน่าเสียในคูคลองเจือจางลง และจะผลักดันให้น้ำเน่าเสียระบายออกไปได้

            ลักษณะและวิธีการของโครงการแก้มลิง มีดังนี้

1. ระบายน้ำออกจากพื้นที่ตอนบนให้ไหลไปตามคลองในแนวเหนือ-ใต้ ลงสู่คลองพักน้ำขนาดใหญ่บริเวณชายทะเล เช่น คลองชายทะเลของฝั่งตะวันออก ซึ่งจะทำหน้าที่เป็นบ่อเก็บน้ำขนาดใหญ่หรือแก้มลิง

2. เมื่อระดับน้ำทะเลลดต่ำกว่าระดับน้ำในคลองแก้มลิง ก็จะทำการระบายน้ำจากคลองลงสู่ทะเลในระดับที่ต่ำที่สุด จากนั้นน้ำจากตอนบนจะค่อยๆ ไหลลงสู่คลองแก้มลิง ทำให้น้ำท่วมพื้นที่ลดน้อยลง

3. เมื่อระดับน้ำทะเลสูงกว่าระดับน้ำในคลองแก้มลิง ก็จะทำการปิดประตูระบายน้ำ เพื่อป้องกันไม่ให้น้ำไหลย้อนกลับ

            โครงการแก้มลิงในปัจจุบันแบ่งออกเป็นหลายส่วน เช่น พื้นที่ฝั่งตะวันออกของแม่น้ำเจ้าพระยา พื้นที่ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยา และพื้นที่แถบแม่น้ำท่าจีนตอนล่าง เป็นต้น ซึ่งทั้งหมดนี้ก็คือหนึ่งในโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริของในหลวงของเรา และเป็นพระมหากรุณาธิคุณที่พระองค์ทรงห่วงใยพสกนิกรและประเทศชาติของพระองค์อย่างแท้จริง

ขอบคุณข้อมูลดีๆ จาก www.เรารักพระเจ้าอยู่หัว.com  และ  www.chaipat.or.th