ประเพณีวิ่งควาย เป็นประเพณีสำคัญประจำจังหวัดชลบุรี เป็นประเพณีที่สืบสานกันมาตั้งแต่โบราณซึ่งในปีนี้ก็เข้าสู่ปีที่ 144 แล้ว ความพิเศษอยู่ตรงที่งานประเพณีวิ่งควายนี้มีเพียงแห่งเดียวที่จังหวัดชลบุรีเท่านั้น

            ประเพณีวิ่งควายจะจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี โดยเริ่มตั้งแต่วันขึ้น 14 ค่ำ เดือน 11 หรือก่อนวันออกพรรษา 1 วันเป็นต้นไป เนื่องจากช่วงนี้เป็นช่วงที่พ้นจากการไถหว่านนาข้าวแล้ว ชาวบ้านเกษตรกรและควายจึงมีเวลาได้พักหลังจากที่เหน็ดเหนื่อยจากการทำนามานาน

            ในอดีต ช่วงเวลานี้ถือเป็นช่วงที่ชาวบ้านจะนำผลผลิตจากฤดูก่อนมาขายหรือแลกเปลี่ยนกันในตลาด แน่นอนว่าพาหนะขนของก็คือควายนั่นเอง บางคนก็แต่งตัวให้ควายดูสวยงามจนกลายเป็นการประกวดอวดโฉมควายของแต่ละคนไปโดยปริยาย และเมื่อต่างคนต่างมาพบปะพูดคุยกันก็เกิดการชักชวนให้นำควายมาวิ่งแข่งกัน และกลายเป็นประเพณีวิ่งควายสืบมาจนปัจจุบัน 

            เนื่องจากสังคมไทยเป็นสังคมเกษตรกรรม และอาชีพหลักในหมวดเกษตรกรรมก็คือการทำนา ดังนั้นในอดีตจึงมีชาวนาเยอะกว่าอาชีพอื่น และเมื่อมีการทำนาก็ย่อมต้องมีควายไว้ใช้สำหรับการไถนา ชาวนาจึงให้ความสำคัญกับควายของตัวเองมาก เห็นได้ชัดเจนจากการจัดพิธีทำขวัญควายซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของงานประเพณีวิ่งควายด้วย

            เมื่อย้อนกลับไปในสมัยรัชกาลที่ 6 จะพบว่ามีหลักฐานบันทึกถึงงานประเพณีวิ่งควายของชาวชลบุรีไว้ด้วย ว่ากันว่าในครั้งที่รัชกาลที่ 6 เสด็จประพาสจังหวัดชลบุรี พ่อเมืองของจังหวัดชลบุรีก็ได้จัดงานวิ่งควายถวายให้รัชกาลที่ 6 ทอดพระเนตรที่ศาลากลางจังหวัด ซึ่งแสดงว่าประเพณีวิ่งควายนั้นอยู่คู่กับจังหวัดชลบุรีมายาวนานแล้ว

            สำหรับในปีพ.ศ. 2558 นี้ จะมีการจัดงานประเพณีวิ่งควายครั้งที่ 144 ขึ้นในวันที่ 26 ตุลาคม ถึง 1 พฤศจิกายน ณ บริเวณสนามหน้าที่ว่าการอำเภอเมืองชลบุรี โดยนอกจากการแข่งขันวิ่งควายแล้ว ยังมีการประกวดแต่งตัวควายประเภทสวยงามและตลกขบขัน มีการประกวดสุขภาพควาย ประกวดน้องนางบ้านนา ประกวดสาวเหลือน้อย ประกวดร้องเพลง มีการแห่ริ้วขบวนเกวียน ขบวนสวยงามจากหน่วยงานต่างๆ รวมทั้งการแข่งขันกีฬาและการละเล่นพื้นบ้าน เช่น ทายปริศนา ปีนเสาน้ำมัน ตะกร้อลอดห่วง ชกมวยไทย ยิงหนังสติ๊ก และอื่นๆ อีกมากมาย จัดว่าเป็นงานประเพณีเพื่อการพักผ่อนและรื่นเริงประจำปีของชาวชลบุรีอย่างแท้จริง